Circulair bouwen
MEERVOUDIGE WAARDECREATIE
Met Klavertje 4 zetten we in op de toekomst. Daarom is circulariteit een van de speerpunten van het project. Het principe van circulariteit is eenvoudig: grondstoffen worden na gebruik opnieuw ingezet voor andere bouwwerken en projecten. Deze herbruikbaarheid van materialen zorgt voor een duurzaam bouwproces en bijgevolg een lage milieu-impact.
Bij het bouwen van de verschillende woonunits houden we rekening met deze principes van circulair bouwen. Door gebruik te maken van losmaakbare (circulaire) elementen en materialen wordt hergebruik mogelijk. We trachten de levensduur voor hergebruik zo lang mogelijk in te zetten. Slechts wanneer het echt niet anders kan, wordt recyclage een optie. Onze focus ligt dus op een duurzame bouwketen waarbij we het gebruik van nieuwe materiaalbronnen tot een minimum beperken. We volgen hierbij de principes van de R-strategieën, met Reduce – Reuse – Recycle als kernbegrippen.
Wist je dat?
De bouwsector is verantwoordelijk voor bijna 40% van de totale wereldwijde CO2-uitstoot. Dat schreeuwt om actie! Nieuwe regelgeving is in the making en de waarde van een gebouw zal in de toekomst sterk afhankelijk zijn van de kwaliteit, waarde en herbruikbaarheid van de bouwmaterialen. Circulair bouwen wordt binnenkort het nieuwe normaal.
MEERVOUDIGE WAARDECREATIE
De Europese Green Deal (Circulair Economy Action Plan, maart 2020) en het daaruit voortvloeiende beleidsprogramma ‘Op weg naar circulair bouwen 2022-2030’ van de Vlaamse regering (OVAM, april 2022) zijn ambitieus en dwingen de bouwsector om op zeer korte termijn te transformeren naar een circulaire sector. Het beleidsprogramma voorziet dat in 2030 (!) 25% van de (ver)bouwwerken in Vlaanderen gebeuren volgens de principes van circulair bouwen. In het beleidsplan wordt overigens erkend dat dit enkel mogelijk is door te opteren voor een systemische verandering binnen de bouwsector. Deze verandering kan er alleen maar komen wanneer we meervoudige waardecreatie bereiken, waarbij sociale, ecologische én economische waarden met elkaar in evenwicht zijn. Met andere woorden, bij het ontwerpen en uitvoeren van bouwprojecten moeten we rekening houden met zowel mens, natuur als de economie. Deze visie sluit naadloos aan bij de Sustainable Development Goals of SDG’s. Deze 17 duurzame ontwikkelingsdoelen zijn in 2015 door de Verenigde Naties vastgelegd, en hebben als doel om tegen 2030 een einde te maken aan armoede, ongelijkheid en klimaatverandering. De SDG’s steunen bovendien op het principe van de 3 P’s: people – planet – profit. Een duurzame organisatie tracht te zorgen voor een balans tussen deze drie elementen.
Er is dus een rechtstreekse link tussen de meervoudige waardecreatie die we bij Klavertje 4 nastreven, en de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen of SDG’s van de Verenigde Naties.
Circulair conceptbouwen
Bij Klavertje 4 geloven we sterk in een circulaire economie, en ook de bouwsector kan niet achterblijven. Circulair bouwen wordt dan wel de uitdaging van de toekomst, maar met de juiste aanpak kunnen we ons steentje bijdragen voor de planeet én, niet onbelangrijk, economische meerwaarde creëren.
Van een lineaire naar een circulaire economie groeien en tegelijkertijd economische meerwaarde trachten te creëren, vraagt echter heel wat aanpassingen, ook voor de bouwsector. Bij Klavertje 4 gaan we zelfs nog een stapje verder: wij geloven dat circulair conceptbouwen dé manier is om deze verandering aan te grijpen.
Bron: https://www.ewi-vlaanderen.be/onze-opdracht/ondernemende-economie/circulaire-economie
Wat is dat nu juist, circulair conceptbouwen? Deze innovatieve bouwmethode houdt in dat men sneller, efficiënter én ecologisch verantwoord kan bouwen door:
• Het implementeren van gestandaardiseerde en geïndustrialiseerde (circulaire) elementen en materialen
• Die op hun beurt verwerkt zijn tot een geoptimaliseerd(e) concept(bibliotheek)
Bij Klavertje 4 ijveren we bovendien voor een circulaire bouwsector waar de elementen en materialen niet enkel circulair – of herbruikbaar – zijn, maar ook ecologisch of biobased.
We kunnen dit circulaire conceptbouwen aanpakken op twee manieren.
Een eerste manier is gebruikmaken van een grid. Door met een grid of raster te werken, kan men standaardafmetingen hanteren en bijgevolg elementen makkelijker opnieuw intekenen in een bouwplan. Hierdoor kunnen opdrachtgevers en uitvoerders sneller uit de startblokken schieten tijdens de ontwerpfase van een bouwproject; de gestandaardiseerde maten liggen immers reeds voorhanden. Een grid is dus een handige tool om op eenvoudige wijze elementen en materialen te hergebruiken en zo circulair bouwen te realiseren.
Herbruikbaarheid van materialen houdt natuurlijk ook in dat ze gemakkelijk demonteerbaar zijn. Dit kunnen we bekomen door elementen mechanisch met elkaar te gaan verbinden, in plaats van ze nat te verlijmen (denk aan chape, beton… alles wat je moeilijk uit elkaar kan halen zonder destructieve werken uit te voeren, of zonder de materialen te kunnen recycleren). Dit principe noemen we ook wel Design for Disassembly: een design of concept is zo ontworpen dat het weer makkelijk uit elkaar te halen is en vervolgens hergebruikt kan worden.
Op de onderstaande afbeelding (links) is een uitgewerkt raster te zien, toegepast op een Klavertje 4-module:
Een tweede manier om circulair conceptbouwen toe te passen, is het vergelijken van de R-strategieën op element- of materiaalniveau.
Hierbij is het belangrijk om niet enkel het circulaire of herbruikbare, maar ook het ecologische aspect in acht te nemen. Bij Klavertje 4 zoeken we dan ook naar een totaaloplossing: we trachten zoveel mogelijk te werken met biobased materialen voor funderingen, vloeren, daken… die daarenboven ook nog eens circulair zijn.
Een andere optie echter is om op zoek te gaan naar minder ecologische materialen die wel makkelijker herbruikbaar zijn (bijv. glasschuimgranulaat: een product dat bestaat uit gerecycleerd glas, maar wel nog steeds op hoge temperaturen verhit moet worden en bijgevolg een niet geringe milieu-impact heeft).
Kortom: we gaan verschillende elementen en materialen beoordelen a.d.h.v. de R-strategieën, waarbij we tegelijkertijd op zoek gaan naar een zo biobased mogelijk bouwsysteem. De eerste aanzet is reeds gegeven; de verdere uitwerking staat in de steigers.
Op onderstaande afbeeldingen kan je alvast zien uit welke constructie-onderdelen een klavermodule is opgebouwd, en waar deze module bijgevolg voorzien moet worden van ecologische én herbruikbare elementen en materialen.
